Nijbroekers, Terwoldenaren en diverse experts op het gebied van water, landschap en natuur dachten afgelopen halfjaar na over een toekomstbestendig watersysteem. Van polderslootje tot gemaal. Dit heeft geleid tot verschillende plannen om mee aan de slag te gaan. Op 28 maart deelde Hanneke Stenfert van Open Kaart de resultaten namens het projectteam in zowel Nijbroek als Terwolde. Ook was het resultaat van een bijzonder fotoproject te zien, waarin fotograaf Rufus de Vries het watersysteem én de plannen samen met bewoners in beeld bracht.
Plannen en ambities voor gemaal Terwolde
Gemaal Terwolde bestaat uit een elektrisch gemaal en een voormalig stoomgemaal. Het elektrisch gemaal pompt water de polder uit of laat water vanuit de IJssel de polder in. De capaciteit van het gemaal is echter niet genoeg om goed om te gaan met de gevolgen van klimaatverandering. Er vallen steeds hevigere regenbuien en ook de periodes van droogte worden langer. Het gemaal wordt daarom opgeknapt én uitgebreid met een nieuwe pomp, ten zuiden van het gemaal. Ook worden de mogelijkheden om water in te laten vergroot. Zo kan er meer water afgevoerd dan wel ingelaten worden bij piekbuien of bij droogte.
De noodzakelijke aanpak van het gemaal is aanleiding om óók het stoomgemaal en het erf rondom de gemaalgebouwen op te knappen. Terwoldenaren en andere geïnteresseerden dachten hierover mee. Met deze inbreng werden 2 denkrichtingen voor de toekomst van het stoomgemaal gemaakt. Beide denkrichtingen laten zien hoe het gemaal een nieuwe functie kan krijgen. Een functie die past bij de historische plek en een aanvulling is op de kwaliteiten van de omgeving.
De 2 denkrichtingen zijn een uitnodiging voor geïnteresseerde initiatiefnemers. De komende tijd kunnen mensen die het zien zitten iets in het gemaal te ondernemen een plan van aanpak delen met het waterschap. Heb je een idee dat past bij de uitgangspunten? Neem contact op!
Plannen en ambities voor polder Nijbroek
De aanpak van het gemaal Terwolde is daarnaast aanleiding om aan de slag te gaan in polder Nijbroek. Want alleen harder pompen is niet genoeg om de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden. Ook ín het landschap zijn plekken voor het bergen en vasthouden van water nodig; en is het belangrijk om waterkwaliteit en biodiversiteit te verbeteren.
‘Klimaatmantels’: natuurrijke zones langs de Nijbroekse wetering
Een klimaatmantel is bedoeld om de gevolgen van klimaatverandering op de omgeving te beperken. In Nijbroek wordt dit vormgegeven door een zone langs de weteringen. In deze zone is plek voor
natuurvriendelijke oevers en aangrenzend natuur of natuurinclusieve landbouw. De klimaatmantel
is (deels) geschikt om water te bergen en draagt bij aan de biodiversiteit in en aan het water.
Waterschap en gemeente zijn in gesprek met grondeigenaren om mogelijkheden te verkennen. De focus ligt daarbij op de Nijbroekse wetering, tussen Benedenste Kruisweg en Vaassenseweg. Dit stuk verbindt twee bestaande natuurvriendelijke oevers met elkaar.
Leren van het Boerdambos voor nieuwe ‘klimaatbosjes’
Eén van de mogelijke onderdelen van de klimaatmantel is bos. Vroeger waren er in Nijbroek veel meer (hakhout)bosje te vinden, vaak op de laagste delen van de polder die niet geschikt waren voor de landbouw. Het bos Boerdam, aan de Vaassenseweg, is één van de weinige oude boskernen op de kleibodem van de IJsselvallei die bewaard is gebleven. Dit bos is onderzocht als inspiratie voor nieuwe bosjes. Want nieuwe ‘klimaatbosjes’ bieden plek om water te bufferen, halen CO2 uit de lucht, verrijken de biodiversiteit en versterken het polderlandschap.
De gemeente draagt zorg voor het Boerdambos. Met goed onderhoud krijgen de oorspronkelijke, streekeigen struik- en boomsoorten (beter) de kans te groeien. Er is subsidie beschikbaar voor de aanplant van nieuwe bosjes. Interesse? Neem contact op!
Water langer vasthouden met stuwtjes
Drie stuwen in de buurt van het Toevoerkanaal worden aangepast zodat ze hoger opgezet kunnen worden. Een hogere stuw kan meer water bergen. Hierdoor stroomt er bij hevige regen minder water door naar de Nijbroekse weteringen en wordt de kans op wateroverlast verkleind. Het waterschap gaat hiermee aan de slag.
Het waterschap gaat daarnaast zo’n 5 nieuwe stuwtjes plaatsen op de hogere gronden tussen Nijbroek en IJssel. Niet om wateroverlast te voorkomen, maar om water bij droogte juiste langer vast te kunnen houden in de watergangen. Op deze manier profiteren de lager gelegen delen langer van ‘nalevering’ van water.
Ook grondeigenaren zelf kunnen bijdragen aan het vasthouden van water bij droogte. Met een eenvoudige stuw in de vorm van een schot of zelfs een baal stro blijft het water langer in de sloten. Een alternatief is het laten staan van begroeiing. Hoe meer begroeiing, hoe langzamer het water wegloopt. Deze ‘groene stuwen’ zijn ook goed voor het waterleven in de sloten. Zo zijn de sloten van Nijbroek leefgebied van de bedreigde vis de Grote modderkruiper.
Er is een vergoeding mogelijk voor het ecologisch beheren van sloten en stroken grond langs watergangen via Collectief Veluwe. Lees er hier meer over.
Herstel van gemetselde duikers
Gemetselde duikers en bruggetjes accentueren weteringen, sloten en entrees van erven in polder Nijbroek. Ze zijn een karakteristiek onderdeel van het Nijbroekse polderlandschap. Een deel van de duikers en bruggetjes is in slechte staat. Nijbroekers vinden het de moeite waard deze op
te knappen. Als eerste stap worden daarom enkele gemetselde duikers langs de Middendijk aangepakt.
Heb je ook een bruggetje of duiker die je wilt opknappen of aanpakken? Neem contact op om te verkennen hoe de gemeente hierin eventueel kan ondersteunen.
Het watersysteem in beeld: een bijzonder fotoproject door Rufus de Vries
Het watersysteem én de plannen zijn afgelopen tijd in beeld gebracht door fotograaf Rufus de Vries. Samen met Terwoldenaren en Nijbroekers maakte hij een fotoreeks waarin te zien hoe water het landschap vormt en hoe waterschap, gemeente en bewoners allen met water aan de slag gaan.
Aan de slag met een toekomstbestendig watersysteem
De plannen en ambities zijn het resultaat van verschillende bijeenkomsten. Afgelopen half jaar hebben waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Voorst samen met Nijbroekers, Terwoldenaren en andere lokale partijen nagedacht over een toekomstbestendig watersysteem. Het veranderende klimaat vraagt namelijk om aanpassing van ons waterbeheer en de inrichting van onze gronden. Het elektrisch gemaal aan de Bandijk in Terwolde is een directe aanleiding; het gemaal is toe aan onderhoud en wordt opgeknapt. Maar alleen het verbeteren van het gemaal is niet genoeg. Met de ervaringen en ideeën van inwoners en experts zijn daarom ook oplossingen uitgewerkt om in de achterliggende polder Nijbroek beter om te gaan met hevige regenval en langdurige droogte. Daarnaast zijn plannen gemaakt voor het verbeteren van de biodiversiteit in en aan het water. De historische logica van het landschap bood aanknopingspunten voor oplossingen op maat.
De komende tijd worden de verschillende plannen verder uitgewerkt door waterschap, gemeente en betrokken grondeigenaren.
