Ter voorbereiding op de ontwerpateliers waarin met Nijbroekers naar oplossingen voor de wateropgave wordt gezocht, wordt ook allerlei kennis verzameld. Zo trokken enkele Nijbroekers en betrokkenen van gemeente, waterschap en provincie Gelderland dit voorjaar het Boerdambosje in, een historisch hakhoutbosje in de polder. Onder leiding van ecoloog Bert Maes leerden we over het vroegere gebruik van dit bosje en de rol van water.
Boerdam: zeldzaam ‘wild’ bos
Het Boerdambosje is één van de oudste bosjes in de IJsselvallei, vertelt ecoloog en cultuurhistoricus Bert Maes. Het is een bosje dat bestaat uit zogenaamd ‘wild genetisch materiaal’. Het bosje is aangeplant door mensen, maar met bomen en struiken uit de directe omgeving. Niet geïmporteerd uit andere delen van Nederland of zelf Europa, maar oorspronkelijk, lokaal genetisch materiaal. Maes wijst bijvoorbeeld de tweestijlige meidoorn aan, die kenmerkend is voor het gebied.
Historisch gebruik van bosjes in de polder
Ecologie en cultuurhistorie raken elkaar hier. Maes: “Het bosje vertelt ons over historisch gebruik en beheer. De bosjes werden vaak op nattere gronden geplant, waar andere gewassen minder goed groeiden. De ‘rabattenstructuur’ met greppels en ophogingen zorgde voor droge delen waar bijvoorbeeld eiken konden groeien. Dichter bij de greppels stonden bomen passend bij een nattere bodem, zoals elzen.”
Alles in zo’n hakhoutbosje had nut. “Het hout werd gebruikt als brandhout, voor weidepalen en het maken van gereedschap; de schors van de eiken kwam van pas in leerlooierijen en bladeren dienden in strenge winters als veevoer.”
Leren van Boerdam
Onderzoek naar het hakhoutbosje levert kennis op voor beheer van het Boerdambosje zelf, maar biedt ook inspiratie voor andere bosjes in Nijbroek. Maes: “Dit soort bosjes zijn de Rembrandts en Van Goghs onder de bossen. Het kunnen referentieplekken zijn, waar je kunt zien hoe het vroeger was en waar je van kunt leren voor de toekomst.”
Want de van oorsprong nattere bosjes kunnen ook nu van betekenis zijn. Niet meer als veevoer of voor de leerlooierij, maar wel voor de uitdagingen rondom water en klimaat. Rabattenbosjes met greppels zouden in tijden van droogte kunnen helpen het water langer vast te houden in de polder. Zo worden het ‘klimaatbosjes’ die bijdragen aan een klimaatadaptief gebied én versterken het cultuurhistorische polderlandschap.
